Το σκίτσο με τον μικρό Αϊλαν που αν μεγάλωνε θα γινόταν ενας πίθηκος που θα παρενοχλούσε γυναίκες στην Γερμανία δημιούργησε αντιδράσεις ιδιαίτερα απο τα αριστερά, απο εκεί που υποτίθεται οτι το Σαρλι αντλούσε αναγνώστες. Υπάρχει η μια άποψη οτι το Σαρλι θέλει να σοκάρει ωστε να δημιουργηθούν συζητήσεις γύρω απο το σχέδιο και η άλλη άποψη οτι με αυτό το σχέδιο περιγράφει τις φοβίες των ακροδεξιών για τους μετανάστες. Είναι όμως τόσο απλό; Μήπως απλά το Σαρλι μέσω αυτού του σχεδίου αναπαράγει την ιδέα της "ορθής" διαμόρφωσης ενος ανθρώπου βάσει του περιβάλλοντος του; Μήπως το Σαρλί αναπαράγει κρυφά την προπαγάνδα του Ευρωχωνευτηριού, οτι όλοι όσοι "ξένοι" μεγαλώνουν στην Γαλλία ή βρίσκονται στην Γαλλία απολαμβάνουν μια εξαίρετα ελεύθερη δημοκρατία και ίσες ευκαιρίες;
Πριν προχωρήσουμε σε μια προσπάθεια να απαντήσουμε τις παραπάνω ερωτήσεις, να σχολιάσουμε αλα Reiser την "ελευθερία του λόγου" που δήθεν οι αστικοδημοκράτες επικαλούνται κάθε φορά που κάποιος σχολιάζει την άποψη τους. Ο Reiser είχε πει σε μια συνέντευξη του λιγο πριν πεθάνει απο καρκίνο οτι η ελευθερία της έκφρασης έκανε τον μεσο πολίτη ηλίθιο. Η "γοητεία" του απαγορευμένου, η "γοητεία" του αντισυμβατικού, εξαφανίστηκαν (;) μέσα στην δημοκρατία όπου κάθε άποψη είναι σεβαστή(;). Η "ελευθερία του λόγου" όμως συνεπάγεται και με την υποχρέωση να στηρίζεις την άποψη σου καθώς και να είσαι ανοιχτός σε κριτική. Η κριτική ικανότητα ωστόσο είναι κάτι που δεν πέφτει ουρανοκατέβατη,ούτε το σύστημα σου δίνει την δυνατότητα να την ασκήσεις εύκολα. Ανάμεσα σε πολλές διαφορετικές απόψεις, ο μέσος πολίτης "αγοράζει" αυτήν που προμοτάρεται καλύτερα και λεει "αυτή είναι η άποψη μου". Τότε η "ελευθερία του λόγου" γίνεται ενα κάλυμμα για την άγνοια μας επι πολλών πραγμάτων.
Μια ευφάνταστη ερώτηση είναι τι θα γινόταν ο μικρός Αϊλαν εαν καταφερνε να περάσει στην Ελλάδα και απο εκεί στην Ευρώπη. Μπορούμε να ταυτίσουμε την μοίρα του μικρού Αϊλαν με την μοίρα κάθε αλλου παιδιού που αυτήν την στιγμή βρίσκεται μπλοκαρισμένο στα σύνορα και αντιμετωπίζει την καθηγιασμένη και πολιτισμένη εχθρότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μπορεί ο Αϊλαν να ήταν στην θέση εκείνης της κοπέλας που η Μέρκελ είπε "Σορρυ αλλά θα σε απελάσουμε". Μπορεί ο Αϊλαν να κλεινόταν σε κάποιο γκέτο ή να κλεινόταν σε ενα στρατόπεδο της Frontex. Πάντως η πιθανότητα να γινόταν μέλος μιας πολυσύνθετης κοινωνίας όπου θα του προσέφερε όλα τα εφόδια για να ξεκινήσει μια νεα ζωή είναι μηδενική, την στιγμή που πολλοι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποκλείονται απο αυτά (το δικαίωμα στην ζωή που εχει ο Αϊλαν είναι περίπου το ίδιο με τον άστεγο που κοιμάται σε πάρκο στην Αθήνα).
Γιατί όμως ο Αϊλάν έφυγε απο το Κομπάνι και ξεκίνησε το μοιραίο ταξίδι προς την Ευρώπη; Γιατί η μέση ανατολή φλέγεται απο οταν θυμάμαι να μπορώ να διαβάσω εφημερίδες; Οι συγγενείς του Αϊλαν πιθανόν να πολεμούσαν στο Κομπάνι ενάντια στον ISIS τον οποιο οι Γάλλοι πολιτικοί έδιναν όπλα. Κανένας δεν γίνεται πρόσφυγας επειδή απλά δεν του αρέσει το ξηρό κλίμα της Μεσης Ανατολής και προτιμά την υγρασία του Σηκουάνα. Η ευθύνη για την μοίρα του Αϊλαν την έχουν ολόκληρη οι δυτικοί που επι αιώνες αναμόχλευαν την Μέση ανατολή (και οχι μονο) ώστε να εξυπηρετούν τα συμφέροντα τους.
Το σκίτσο του Σαρλι το βρίσκω βλακώδες. Βλακώδες διοτι σε μια τέτοια περίοδο ο ρατσισμός στην Ευρώπη καλλιεργείται έντεχνα όχι με σβάστικες αλλά με περιοριστικά μέτρα. Υπάρχει η επονομαζόμενη κατα Eagleton "θετική προκατάληψη" που είναι ενας "καλαίσθητος" ρατσισμός απέναντι σε οτι μας ξενίζει. Μια ενδιαφέρουσα περίπτωση τέτοια είναι με την μαντίλα στην Γαλλία. Η μαντίλα η οποία ενοχλεί τους δυτικούς (ίσως νομίζουν οτι είναι κάποιο στάδιο μεταμόρφωσης της εν λογω κοπέλας που την φοράει σε καμικάζι αυτοκτονίας), είναι ενα χαρακτηριστικό των Μουσουλμάνων. Ορισμένοι ακροκεντρώοι το έβρισκαν εριστικό να κυκλοφορεί κάποια έτσι και ζητούσαν να απαγορευτεί η μαντίλα γιατι είναι "ακραίο θρησκευτικό στοιχείο". Ωστόσο ελάχιστοι καταλαβαίνουν οτι σε ορισμένα γκέτο στην Γαλλία (ποιός φτιάχνει τα γκέτο;) οι κοπέλες μπορούν να κυκλοφορούν έτσι και να μην κινδυνεύουν. Επίσης είναι αναφαίρετο δικαιωμα του κάθε ενός να φοράει οτι θέλει και να πιστεύει σε οτι θέλει. Το Σαρλι ειρωνεύτηκε το θέμα της μαντίλας με ενα παρόμοιο τρόπο όπως με τον Αϊλαν.
Η "θετική προκατάληψη" ωστόσο δείχνει και μια νευρικότητα των Ευρωπαίων για οτι έρχεται απο τις πρώην αποικίες τους. Αρκετοί ξένοι προσήλθαν στην Ευρώπη με την ελπίδα μιας καλύτερης ζωής όταν στις χώρες τους κυριαρχούσε η φτώχεια και η εξαθλίωση. Ορισμένοι απο αυτούς τα κατάφεραν αλλά πολλοί ήταν αυτοί που έγιναν πολίτες δεύτερης κατηγορίας καθώς δεν είδαν το "'χρυσό όνειρο" να γίνεται πραγματικότητα. Οι πολίτες των "πρώτων" χωρών φοβούνται την στιγμή που οι Σύριοι, Κονγκολέζοι κλπ θα έρθουν πίσω να πάρουν τα κλεμμένα.
Δεν θα σταθώ στο εαν ειναι αισχρό το σκίτσο γιατί εχει αναλυθεί εκτενώς αλλού. Αυτο που διαπιστώνει κάποιος ειναι οτι το Σαρλι κινείται παράλληλα με την "αστική" κοινή γνώμη στην Γαλλία και απογυμνώνει απο πολιτικά στοιχεία τα σχέδια του. Ακόμα και σε παλαιότερα σχέδια του αναπαράγει αυτήν την "νεύρωση" για τους μουσουλμάνους, μια νεύρωση που εχει οδηγήσει σε μια παράνοια. Ίσως εαν αυτό το σχέδιο είχε δημοσιευτεί την δεκαετία του 70, λιγο καιρό αφού είχε κλείσει το Harakiri απο τις αρχές επειδή σατύρισε τον θάνατο του Ντε Γκώλ, ίσως θα ήμασταν λιγότερο κατηγορηματικοί .Οχι γιατι εχουν σχέση οι δυο θάνατοι μεταξύ τους αλλά γιατι τότε το Σαρλι ήταν κατι εντελώς διαφορετικό απο αυτό που ειναι τώρα. Απο ένα περιοδικό στο οποίο κάποτε ενας σχεδιαστής κρατούσε μια μάσκα αεριών στο γραφείο του, ενθύμιο απο τον Μαϊ του 68, φτάσαμε σε ένα περιοδικό το οποίο επαφίεται στην ελαφρότητα μιας διανοητικής "ελίτ" αναγνωστών. Προτείνω να διαβάσετε ενα παλαιό Charlie Hebdo και να το συγκρίνετε με ενα νέο.
0 comments :
Δημοσίευση σχολίου